Afgezien van enkele herplaatste oude recepten, is het inmiddels ruim vijf weken geleden dat ik een stukje tikte voor dit blog. Zo lang niets van me laten horen, is zeker niet mijn gewoonte. In de tien jaar Eetplezier die achter me ligt, publiceerde ik meestal wel 1 of 2 nieuwe artikelen per week. Tenzij er andere zaken mijn aandacht behoefde. Dat laatste was op 31 januari zeker aan de hand. 

De buurman van mijn moeder belde rond half elf in de morgen op die bewuste dag. Rond die tijd komt hij de krant bij haar halen. Ze deed niet open, vertelde hij. Een gegeven dat niet veel goeds beloofde. Zoals afgesproken belde hij ons daarop. Met de nodige stress in ons lijf, vliegen we naar Brabant. Op de leeftijd van 91 is elke dag een glanzende kraal aan  het levenscollier. En hoewel we elke dag langdurig met elkaar bellen, ben ik me er tevens van bewust dat elke dag zomaar de laatste kan zijn. Laat het niet waar zijn, schreeuwt het in mijn hoofd.

Aangekomen treffen we een zielig hoopje mens op bed in een ijskoude slaapkamer. “Ik ben op, het hoeft voor mij niet meer”, is het eerste wat ze zegt. Haar blik is wanhopig. Ze lijkt sterk vermagerd en doodmoe. Uitgedroogd ook. Ik vraag me af hoe het ooit zover heeft kunnen komen, zonder dat ik signalen heb opgevangen. Terwijl ik haar kalmerend toespreek, heeft G al thee gezet. Opgelucht drinkt ze slokje voor slokje de warme drank. Haar ogen vallen opnieuw dicht. “Mag ik nog even slapen”, vraagt ze bijna smekend. “Tuurlijk mam, wij zorgen hier voor alles. Straks ga je met ons mee”.

Verslagen zitten G en ik even later in de steenkoude woonkamer van mams appartement. “Helemaal niets gemerkt dat er iets aan de hand kon zijn”, zeg ik. Mijn ogen dwalen door de ruimte, alles oogt opgeruimd en schoon, er ligt slechts 1 ongewassen kledingstuk in de wasmand en zelfs bij de foto van pap staat een verse bos prachtige lichtroze rozen. Alleen de koelkast laat een ontstellende overvloed aan etenswaren zien. Later blijkt dat ze minstens een week lang alleen sinaasappels uitperste en slechts wat vla at. Ik foeter mezelf helemaal suf, hoe blind en doof kan ik geweest zijn? 

Vlug zoeken we wat spulletjes bij elkaar. Kleren, medicijnen, toiletartikelen. Als ze ruim twee uur heeft geslapen, maak ik haar voorzichtig wakker. Verschrikt kijkt ze me aan, als ik zeg dat ze met ons mee gaat naar Zeeland. Ik hoop dat mijn stem vastberaden genoeg klinkt als ik zeg; “totdat je weer helemaal de oude bent, blijf je in Zeeland”.

Beetje bij beetje komt het verhaal eruit. Hoe moe ze wel niet was de eerste dagen na de boosterprik. Dat het de week erop weer leek te gaan, maar dat ze zich afgelopen dagen van stoel naar bed sleepte. Hoe radeloos ze zich heeft gevoeld, zo helemaal alleen in dat grote huis, zonder iemand die een kopje thee zette of een boterhammetje smeerde. En nee, natuurlijk wilde ze ons er niet mee lastigvallen, dan zouden wij ons ook maar druk maken en dat was nergens voor nodig. Het enige wat ze nu wil is slapen. Onder twee veilige, warme dekbedden haar ogen dicht laten vallen, met in haar woelige hoofd de wetenschap dat er twee vertrouwde mensen over haar welzijn waken.

Wat een opluchting dat wij geen werk meer hebben en onze dagen flexibel kunnen indelen. Deze logeerpartij kon weleens lang uitlopen, spookt het in mijn hoofd. Ik ben niet heel optimistisch als ik naar mams breekbare lichaampje kijk. Opnieuw komt het besef van sterfelijkheid, eindigheid, afscheid nemen en loslaten akelig dichtbij. G en ik bespreken een soort van strategie. Als houvast, zodat we ten minste iets hebben om ons aan vast te houden. 

De eerste twee weken worden volledig gedomineerd door Klaas Vaak, die kwistig met zand blijft strooien. Tussendoor eet en drink ze wat. Niet genoeg naar mijn zin, hoewel ik dat misschien niet mag verwachten. Ze verzet weinig, dus heb je ook niet zoveel brandstof nodig. Eten, wassen, opruimen, dat is zo’n beetje hoe mijn dag verloopt. Ik heb vaak het idee dat het ontbijt overloopt in de koffie, de koffie in de lunch en van daaruit weer in de thee.

Om me daarna wee bezig te gaan houden met de avondmaaltijd. Vanzelfsprekend zorgen we (niet alleen ik, want G blaast een aardig partijtje mee) elke dag voor een gezonde, volwaardige maaltijd. Deze bestaat alleen uit andere ingrediënten dan ik gewend ben te eten. Wat moet mam met Tom Kha Ka soep of gegrilde aubergine met linzen? Zij wil aardappeltjes en boontjes met een balletje gehakt. Oké, nasi of spaghetti mag ook, maar dan wel liefst zoals zij dat gewend is.

En ja, dat vergt veel van ons alledrie. Geduld en tolerantievermogen wordt danig op de proef gesteld. Niet zozeer dat mam veeleisend is (verre van zelfs) of als een razende tornado door het huis banjert, het is meer het langdurig samenzijn op een (te) klein aantal vierkante meters. Te vergelijken met de allereerste kampeervakantie met je lief. Je ziet plotseling alle onhebbelijkheden, ontdekt vreemde gewoontes en leert elkaar kennen op een manier die je nooit eerder hebt ervaren. 

Kwestie van inschikken en opschuiven. Daarnaast is het van groot belang concessies te kunnen doen. Mijn dagindeling bijvoorbeeld  is volledig omgegooid. Geen recepten uitproberen, niet urenlang in een boek ondergedoken blijven en ook geen tripjes door het prachtige Zeeuwse landschap. Mijn persoonlijke ruimte, die ik normaliter nodig heb om mezelf happy te voelen, is dan ook behoorlijk geslonken, maar ik blijk dat gelukkig gemakkelijker te kunnen parkeren dan ik verwachtte.

En nu, zeven detective-miniseries, achtentwintig aflevering van Downton Abbey, een reusachtig aantal e-books en vijf intensieve weken verder, zijn we in rustiger vaarwater beland. De vele verwenhapjes (elke dag een ander soepje bij de lunch en een ferme toef slagroom op elk schaaltje vla of pudding), de frequente vroeg-naar-bedavondjes, de totaal onverwachte tussendoortukjes, maar ook het samen ophalen van herinneringen en het bekijken van oude fotoboeken, hebben haar duidelijk goed gedaan. Stap voor stap begint de aanvaarding definitief vorm te krijgen. Het komt zoals het komt. Het is wat het is. “Ik ben opeens een oud wijf geworden”, zegt ze nog even olijk als altijd, maar de ietwat doffe blik in haar ogen verraadt haar sluimerende angst voor dit fenomeen.

Ouderdom is niet aan mam besteed. Dat is iets voor in bejaardentehuizen. Waar mensen wonen met grijze haren en gekleed gaan in jurken met bloemetjespatronen. Waar al het eten zo gaar wordt gekookt, dat het met recht het predikaat “babyvoer” mag krijgen. Waar alles behangen is met een dikke grauwsluier en iedereen zit te wachten op hun rap naderbij snellende einde. Nee, zo wil mam niet eindigen.

Toch houd ik haar voor dat ze er goed aan doet elke dag te plukken. Te leven in het moment nu, veel meer heb je niet te eisen als je 91 bent. Want dan ben je echt geen jonge meid meer en lijkt de nog resterende tijd plotseling veel te kort. Dan kan alles even (te) zwaar wegen en zul je je tevreden moeten stellen met kleine momentjes van geluk. Vooral als ook het bewegen steeds moeizamer gaat en zelfs het zicht en het gehoor achteruit gaan. Dan ligt het tijdperk van door het huis hollen om je boeltje te doen, elke dag een vers bereide maaltijd verzorgen en zonder hulp jezelf douchen, aankleden en verzorgen, misschien wel voorgoed achter je. Ik kan het ook niet mooier maken dan het is.

Dus opper ik voorzichtig – heel voorzichtig – een andere vorm van huisvesting. Nog steeds zelfstandig, alleen met hulp in de nabijheid? Ja, kleiner wonen lijkt haar wel een goed idee. Haar appartement is ook best groot, oordeelt ze opeens opmerkelijk ferm. Kijk, dat schept perspectief voor de toekomst. Samen met mam ga ik vanaf nu deze route lopen. Waar en hoe dat zal aflopen, is nog even een vraag, maar ik ben ervan overtuigd dat het ons lukt om een plek te vinden waar ze zich gelukkig zal voelen. Voor nu is echter het credo: kalmpjes aan! Een olifant hap je nu eenmaal niet in één keer naar binnen. Dat doe je met pietepeuterige brokjes, die je vooraf terdege kauwt en vervolgens behoedzaam doorslikt. Opdat het niet te zwaar op de maag komt te liggen.

Bron foto: persoonlijk archief 2020