Lieve Groningers,

Na alles wat jullie tot nu toe verloren hebben, kan het niet anders of jullie verdriet en frustratie moet immens zijn. Ik heb met jullie te doen en wil op deze manier mijn steun betuigen aan jullie. Zonder de pretentie te hebben, mezelf in te kunnen leven in jullie situatie, probeer ik mezelf voor te stellen hoe het moet voelen om niet langer een veilig, stabiel onderkomen te hebben. Niet langer een zorgeloos leven te kunnen leiden, maar altijd op je qui vive te moeten zijn. Dagen en nachten die worden opgeslokt door een onafzienbare stroom aan brieven, telefoontjes en procedures. Je kind dat zich radeloos aan je vastklampt en met angstige ogen kijkt naar de scheuren in het plafond. Het rusteloze lijf dat uitgehold lijkt en moe, zo vreselijk moe is van het eindeloze vechten tegen de bierkaai. De bierkaai die overheid heet, Centrum Veilig Wonen of NAM. Letterlijk en figuurlijk de grond onder je voeten weg voelen zakken; het moet een vreselijk gevoel zijn. Want waar is iedereen als je ze nodig hebt?

Ik realiseerde me afgelopen week diverse malen dat dit alles met hetzelfde gemak mij ook had kunnen overkomen. Naar alle waarschijnlijkheid vele malen erger. Nee, er wordt in Zeeland niet naar gas geboord. Hier hebben we zo onze eigen manier van energiewinning. Een groepje wijze mensen heeft ooit bedacht dat kernenergie “schoon” is. En ja, er komt netto 10 tot 100 keer minder CO2 vrij, dan bij energieopwekking uit fossiele brandstoffen. Dat is waar, maar helemaal vrij van milieubelasting zijn deze centrales natuurlijk nooit. Ze moeten gebouwd en na verloop van tijd ook weer ontmanteld worden.

Bovendien komt er ook bij de winning en het vervoer van de grondstof urnamium een gedeelte CO2 vrij. En het grootste ofwel meest belangrijke twistpunt is uiteraard het risico op fatale mankementen. Tsjernobyl en Fukushima hebben ons nadrukkelijk op de keiharde feiten gewezen. De gevolgen voor mens en natuur zijn dramatisch als er zich daadwerkelijk een ernstig ongeval voordoet. In een dergelijk geval zullen de bevingen in het Groningse landschap als liefdevolle speldenprikjes van Moeder Natuur worden bestempeld.

Maar goed, pakweg 15 kilometer bij me vandaan verrees de kerncentrale Borssele. Deze werd in 1973 in gebruik genomen, drie jaar voordat ik in Zeeland kwam wonen. En hoewel ik destijds een fel tegenstander was van alles wat de mensheid bedacht om zichzelf meer comfort toe te eigenen, maar in beginsel tegennatuurlijk is, heb ik geen seconde getwijfeld of ik wel of niet op korte afstand van deze nucleaire tijdbom wilde gaan wonen. Geen seconde. Noem het naïef of kortzichtig. Zo gaat dat als een mens woonruimte zoekt. In dat opzicht zijn er weinig verschillen tussen jullie, Groningers, en wij, Zeeuwen.

Jullie hebben de pech dat er sinds 22 juli 1959 in jullie provincie naar aardgas wordt geboord. En ik durf erom te wedden dat er niet één persoon is geweest, die zich na deze datum bij volle bewustzijn heeft afgevraagd of hij/zij in Loppersum wilde blijven wonen. Misschien hadden vijf generaties daarvóór al decennialang hun woonst in deze plaats. Dan blijf je zitten waar je zit, omdat het zo vertrouwd en eigen voelt. Vermoedelijk geldt dat voor het overgrote deel van jullie provinciegenoten. Ook die zijn gehecht aan hun landschappelijke omgeving, hun familie in de buurt, hun sociale netwerk.

Verhuizen doe je niet omdat er toevallig een boorinstallatie in de omtrek wordt geplaatst. Jullie zullen, net als ik, het vertrouwen hebben gehad dat er sprake is van een veilige en verantwoorde situatie en mocht er iets van gevaar blijken, er onmiddellijk hulp op gang zal worden gebracht door een scala aan instanties, de overheid voorop.

Helaas, niets blijkt minder waar. In 1963 wordt een eeuwigdurende concessie afgegeven door de rijksoverheid aan de NAM. Een logische deal, aangezien de Nederlandse Staat een groot belang heeft bij de aardgaswinning. Ongeveer 10% van het inkomen van de staat bestond in 2013 uit opbrengsten van de aardgaswinning. De rol die de overheid heeft in de aardbevingsproblematiek is dus erg groot en daarom wordt het economische belang boven het belang en de veiligheid van jullie geplaatst.

8 Januari. Zeerijp. Opnieuw een aardbeving van 3,4 op de Schaal van Richter. De zoveelste. Ammehoela met die schaal van Richter, daarmee weet zowel de NAM als de overheid de zaak mooi te verhullen. Waar het om gaat is de grondversnelling. Iedereen snapt dat een beving vanaf 3 km diepte een kortere afstand aflegt dan een “natuurlijke” van 10 à 20 km diepte. Dit verschil in diepte verklaart, samen met de bodemgesteldheid, waarom de bevingen in Groningen die vaak minder krachtig zijn dan elders, toch flink worden gevoeld en schade veroorzaken. De schade wordt immers niet zozeer bepaald door de kracht van de beving, maar meer door het schudden van de grond tijdens een aardbeving.

Als ik in Groningen zou wonen, zou ik moord en brand schreeuwen. Nog vele malen harder dan jullie, die nu op de barricade staan om de regering en de NAM te wijzen op hun verantwoordelijkheid. Want het zal je maar gebeuren, een huis dat onbewoonbaar wordt verklaard, waarin zoveel van je centjes en je energie zit verwerkt.

Ik reken erop dat de feiten van afgelopen week nu écht en voor altijd doorgedrongen zijn, niet alleen bij de overheid, maar bij álle verantwoordelijke instanties en dat er voor alle benadeelde Groningers een passende oplossing komt. Jullie verdienen het. Samen met jullie hoop ik van harte dat er eindelijk invulling wordt gegeven aan Reve’s mooiste zin uit zijn hele oeuvre: het is gezien, het is niet onopgemerkt gebleven. Sterkte allemaal!

Foto: Lex Kattenwinkel