Mijn meest trouwe vriend heeft lichtgevende toetsen en een ultrascherp beeldscherm. Hij weet álles, echt álles. Hij vertelt waar mijn vrienden zijn en waar ze mee bezig zijn, hij kan muziek maken, filmpjes laten draaien, mijn banksaldo tevoorschijn toveren en me zonder aarzelen precies zeggen hoeveel inwoners het vroegere Mesopotamië had.

Sinds enkele maanden weet hij me ook nog eens te vertellen hoeveel uur per week ik gemiddeld met hem doorbreng. Afgelopen week was dat 24 uur, waarvan 12, 5 uur op social media, 7, 5 uur op een andere wijze en 4 uur met lezen en naslag. Best lang, vind ik zelf. Ben ik daarmee een zogenaamde “fomo” (fear of missing out) geworden? Moet ik in therapie om af te kicken van  deze hedendaagse verslaving? Jullie snappen het allang: ik heb het hier uiteraard over het gebruik van internet via smartphone, Ipad of laptop. 

Het gekke is dat ik buitenshuis mijn telefoon alleen gebruik om te bellen. Buitenshuis ben ik dus onbereikbaar voor appjes, mails of berichten. Daaruit zou je de conclusie kunnen trekken dat het met mijn internetverslaving wel meevalt. Er zijn immers genoeg mensen die om de drie seconden hun telefoon tevoorschijn halen. Maar wacht ….. lees verder!

Zodra ik echter thuis ben betrap ik mezelf erop dat ik, nadat ik water voor de thee heb opgezet, als eerste mijn Ipad opensla om te kijken of iemand mij heeft proberen te bereiken. Ik antwoord meestal direct, dus tot dan ben ik nog productief bezig, in ieder geval nuttig. Hierna volgt al snel een rondje social media – wie heeft er wat te vertellen – waarna het, inmiddels voorzien van thee, tijd is voor een portie actueel nieuws en het bekijken van de statistieken van mijn blog. Als ik na dit alles opkijk, kan er zomaar één of anderhalf uur verstreken zijn.

Het maakt me soms een beetje bang. In hoeverre leef ik nog in een echte wereld? Mijn krantje van vroeger kon ik  uitlezen, internet niet. Alles wat daarop te zien valt is dynamisch, verandert van minuut tot minuut en is daar bovenop ook nog eens interactief. Er wordt iets van mij verwacht, terwijl ik essentiële informatie als lichaamstaal en andere subtiele signalen moet missen. Contacten met vreemden, het lijkt zo gewoon anno 2018. Maar is het dat ook?

Mijn leven is fragmentarischer geworden, een lang gesprek met van beide kanten onverdeelde aandacht is een zeldzaamheid. Al na een half uur begint het te kriebelen om even mijn mail te checken. Dagdromen en lummelen lijkt haast onmogelijk, in elk vrij momentje pak ik naar mijn Ipad.

Natuurlijk ben ik dolblij dat ik geen papieren accept-giro’s meer op de bus hoef te doen of drie weken moet zoeken naar een bepaalde kleur sokken. En dat ik onbeperkt e-books lezen, mijn overzeese familieleden in real life kan zien tijdens het bellen, dat ik digitale boodschappenbriefjes kan maken, een officiële brief keurig kan uitprinten zonder Tipp-ex geklieder en vooral dat alle informatie die ik zoek, onder handbereik ligt. Ook digitale streamingdiensten als Tidal en Netflix zijn al lange tijd niet meer weg te denken in huize Eetplezier.

Het vervelende is alleen dat het nuttige zo vaak overloopt in het zinloze, tijdverslindende surfen naar zaken waar je vervolgens weinig mee kunt. Onzinfragmenten. Leuk om naar te kijken, maar volstrekt onnuttig. In Silicon Valley doen ze er alles aan om de mensheid aan hun schermpjes gekluisterd te houden. Zij noemen dit geen verslaving, – uiteraard niet, want zij verdienen aan al die apps en games – maar gewoontevorming. Het is maar net hoe je het formuleert.

Internetgebruik heeft ook veel met de broodnodige shotjes dopamine te maken. Dopamine is het gelukshormoon. Daarvan kun je nooit genoeg hebben. Hoe meer likes, hoe leuker het leven, toch? Dat gevoel van erkenning of waardering wil ik eigenlijk de hele dag door wel voelen. Het geeft inhoud aan mijn bestaan, ik voel me daardoor niet langer geïsoleerd. Ondertussen word ik wel op een bepaalde manier gemanipuleerd.

Wist jij dat – om maar eens een voorbeeld te noemen – de algoritmes van Fb ervoor zorgen dat, wanneer jij een nieuwe profielfoto plaatst, dit heel hoog scoort in de nieuwsfeed van anderen? Hierdoor wordt die ander sneller verleid tot het geven van een like of een reactie. Het bizarre van algoritmes is ook dat ze zich steeds dieper gaan nestelen in ons brein. We nemen voor zoete koek aan wat er staat.

Mark Zuckerberg en zijn kornuiten hebben veel verstand van digitale manipulatie en weten nieuwtjes en andere wetenswaardigheden zo te brengen dat het naadloos aansluit op mijn interessegebied. Of zoals hij zelf zegt: een eekhoorn die dood gaat op jouw stoep kan relevanter nieuws voor jou betekenen dan het sterven van tienduizenden mensen in Afrika.

Het maakt me soms een beetje bang. Ik zei het al eerder. Een site als Facebook  is er daadwerkelijk toe in staat om door middel van algoritmes de emoties van miljoenen mensen te beïnvloeden. Nepnieuws wordt voor waarheid aangezien. Slechts een piepklein pikant detail uit iemands mensenleven wordt uitvergroot en gaat vaak binnen enkele uren viral. Iedereen gelooft het en niemand vraagt zich af of er grondig onderzoek naar is gedaan. Als tegenhanger lees ik daarom meerdere kranten en opniebladen per dag, om toch vooral een zo genuanceerd mogelijk beeld te krijgen. En dan nog ….

Dit alles gezegd (en getikt) hebbende, ga ik nu over tot het plaatsen van dit alles op mijn blog. Niks handmatig knippen en plakken, alles gebeurt via de mij bekende toetsaanslagen en tooltjes, waarna de digitale snelweg ervoor zorgt dat het jullie bereikt. Leve de moderne tijd! Leve mijn trouwe vriend!